:: ماهیان آب‌های داخلی ایران ← خانواده قنات‌ماهیان ← گونه ماهی کاوار

»» سیستماتیک:

■ نام علمی گونه: Squalius lepidus Heckel, 1843j
:: نام فارسی و محلی ایران: ماهی کاوار، عروس‌ماهی
• اسامی محلی » کولی (این نام به گونه‌های مختلفی گفته می‌شود.)

:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Cypriniformes (راسته: کپورماهی‌سانان)
← Family: Leuciscidae (خانواده: قنات‌ماهیان) (En: Minnows)
◄ در منابع قدیمی‌تر، در خانوادهء Cyprinidae (کپورماهیان) و زیرخانواده Leuciscinae بوده است.
← Subfamily: Leuciscinae
← Genus: Squalius
← Species: Squalius lepidus (گونه: ماهی کاوار)

:: نام انگلیسی: Tigris dace و نیز: Mesopotamian pike chub
• سایر زبان‌ها: ترکی » Akbalik, tatli su kefali
:: برخی از اسامی مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Leuciscus lepidus, Alburnus maculatus,
:: ریشه لغوی:-

■ کشورهای محل زندگی ماهی کاوار

گزارش‌شده از آب‌های ایران و نیز:
• بومی در: عراق، ترکیه، سوریه، لبنان

■ زیستگاه‌های گزارش‌شده ماهی کاوار

• در ایران، امتداد حوضهء آبریز دجله در رودهای زاب کوچک، بوئین، سیمره، گاماسیاب، دینور، کشکان، زمکان، کارون، کرخه، دز، ارمند، گاورود و سیروان، دریاچه نمک و احتمالا حوضهء زاینده‌رود، دریاچه زریبار، رود دز پایین سد دز، مندلی در مرز ایران و عراق، جراحی، مارون، کرخه و نیز با احتمال ضعیف و شاید اشتباه: قمرود، رود شور.
• در خارج از ایران حوضهء آبریز دجله و فرات. زیستگاه‌هایی مثل رود عاصی و قویق و دریاچه‌های آناتولی مرکزی و سیحان و جیحان و دریاچه بیشهیر ترکیه.

■ ویژگی‌های زیستگاه ماهی کاوار

ساکن آب شیرین. مجاور بستر و دور از بستر..
ساکن آب‌های نیمه‌گرمسیری
در قسمت‌های میانی و تا حدی فوقانی رودخانه‌ها با بستر قلوه‌سنگی توام با ماسه، اغلب در گودال‌های ایجادشده در رودخانه و در لا به لای ریشهء درختان درون آب پنهان می‌شود.

■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک ماهی کاوار

• شکل بدن: باله پشتی دارای 3-4 شعاع سخت و 7-8 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 3 شعاع سخت و 8-9 شعاع نرم | باله سینه‌ای دارای 18 شعاع نرم | باله شکمی دارای 8 شعاع نرم | تعداد جارویی‌های آبششی (Gill Rakers) برابر 7-12 عدد | خط جانبی دارای 45-55 فلس | تعداد مهره‌ها 42-46 عدد | رنگ بدن نقره‌ای، سطح پشتی اندکی تیره‌تر. بخش بالایی پهلو، سر و باله‌ها ممکن است نقاط سیاهی داشته باشد. رنگ باله‌ها قرمز است، باله‌های سینه‌ای و مخرجی درخشان‌تر هستند. باله پشتی لبهء تیره دارد. باله دمی به رنگ آبی-خاکستری و با حاشیه سیاه است. | فرمول دندان حلقی 2.5-4.2 | فک پایینی بیرون زده است.
• اندازه: حداکثر طول استاندارد، 23.7 سانتیمتر است. متوسط نمونه‌های صیدشده ایران 12.2 سانتیمتر است (عبدلی، 1377). یک گزارش نیازمند بررسی، با ارائه اندازهء 54.2 سانتیمتر هم وجود دارد. بنظر می‌رسد وزن نر و ماده برابر است، ماده‌های تخم‌دار کمی سنگینتر هستند. رشد این ماهی از 5 سالگی کند می‌شود.
• طول عمر: حداکثر طول عمر 8 سال گزارش شده است. در بررسی‌های ایران تا گروه سنی 4 سال گزارش شده است.
• غذا: حشرات آبزی و سایر بی‌مهرگان آبزی. در معدهء این ماهی بقایای گیاهی و فلس ماهی هم مشاهده شده است. احتمالا از اندازهء حدود 10 سانتیمتری ماهی نیز وارد رژیم آن می‌شود.
• ژنتیک: -
• ویژگی‌های رفتاری: بی‌خطر برای انسان.
• سایر توضیحات: -

■ تولیدمثل ماهی کاوار

تولیدمثل در فصل بهار است. در 3-4 سالگی بالغ است.
پیک تخمریزی در ترکیه از میانه تا پایان ماه ژوئن و در دمای 20-21.5 درجهء سانتیگراد، و بالاترین ایندکس گنادوسوماتیک در نیمهء ماه مه، در دمای 16-17.2 درجه سانتیگراد اعلام شده است.
فصل تخمریزی ممکن است از ماه مه تا اوایل جولای ادامه یابد. مطالعات ایران در زاینده‌رود نیز نشانگر دورهء طولانی تخمریزی از اردیبهشت تا مرداد است که آنرا در مجموعه ماهیان تخم‌ریز ادواری قرار می‌دهد.
هماوری مطلق در ایران حداکثر 12953 عدد تخم بوده است.
تخم‌ها در آب‌های کم‌عمق رها شده و کف‌چسب هستند.

■ صید ماهی کاوار

صید ورزشی با قلاب می‌شود.

■ ارزش‌های اقتصادی ماهی کاوار

ارزش صید تجاری کمی دارد، در بعضی نواحی ترکیه ماهی تجاری مهمی است. در ایران بیشتر جذابیت صید ورزشی دارد.

■ وضعیت ذخایر ماهی کاوار

در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.

■ بهداشت و بیماری‌های ماهی کاوار
در زاینده‌رود، کرم انگل دیژن Allocreadium isoporum از این گونه گزارش شده، اما احتمال دارد گونهء ماهی اشتباه گفته شده باشد. انگل چشمی Diplostomum spathaceum از این گونه گزارش شده است.

○ تصاویر و فیلم‌ از ماهی کاوار: