:: ماهیان خلیج فارس و دریای عمان »» خانواده گیش‌ماهیان »» گونه ماهی گیش ریز

■ سیستماتیک:

■ نام علمی گونه: Alepes kleinii (Bloch, 1793)i
:: نام فارسی و محلی ایران: ماهی گیش ریز، ده‌باله شکم‌تیغی
• اسامی محلی » سیستان و بلوچستان: پَتَنِی بَکّو. هرمزگان: جَش، گشرون، طالع. بوشهر: داغی، جسم، جس. سایر نامها: کارتر، ساعول، برک، کش، سال، سل، جاله، دخور، تاله بزک، مقوا

:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Perciformes (راسته: سوف‌ماهی‌سانان)
← Suborder: Percoidei (زیرراسته: سوف‌ماهی‌واران)
← Superfamily: Percoidea (بالا خانواده: سوف‌ماهی‌وشان)
← Family: Carangidae (خانواده: گیش‌ماهیان) (En: Jacks and pompanos)
← Subfamily: Caranginae
← Genus: Alepes (جنس: ده‌باله‌های بیضوی)
← Species: Alepes kleinii (گونه: ماهی گیش ریز)

:: نام انگلیسی: Razorbelly scad و نیز: Banded scad, Deep-bellied crevalle, Goggle-eye scad, Golden scad, Herring trevally, Sharp-bellied scad
• کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس و دریای عمان و سایرین: -
:: برخی از اسامی مترادف علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Scomber kleinii, Caranx kleinii, Alepes kalla, Caranx para, Alepes para, Caranx microchir, Selar megalaspis, Alepes megalaspis, Micropteryx queenslandiae, Caranx miyakamii
:: ریشه لغوی: Alepes از واژه alepis, -idos (یونانی)= بدون فلس.

■ کشورهای محل زندگی ماهی گیش ریز:
• گزارش‌شده از آب‌های ایران و کشورهای دیگر نظیر:
آسیا: هنگ کنگ، اندونزی، عراق، ژاپن، کویت، فیلیپین، سریلانکا، تایوان، ویتنام
اقیانوسیه: استرالیا، پابوآ گینه نو

■ زیستگاه‌های گزارش‌شده ماهی گیش ریز:
• بومی در خلیج فارس و دریای عمان ، و اکوسیستم‌های دیگر مثل:
دریای عرب، دیواره بزرگ مرجانی و دریای مرجان استرالیا، دریای شرق و جنوب چین، دریای اندونزی، خلیج لاگونوی، فلات‌های شمال، شمالشرق و شمالغرب استرالیا، اقیانوس آرام، دریای سمر، خلیج سن میگل، خلیج تایاباس، رود شیلیائو

■ ویژگی‌های زیستگاه ماهی گیش ریز:
دریازی و در مجاورت صخره‌های مرجانی.
ساکن نواحی گرمسیری
مختصات جغرافیایی: از 31°شمالی تا 26°جنوبی و 54°شرقی تا 154°شرقی
بالغین ساکن نواحی رو به سال و آب‌های ساحلی.

■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک ماهی گیش ریز:

• شکل بدن: بدن بسیار فشرده و بیضوی | تحدب بخش شکمی بسیار کمتر از شکمی است | پوزه نوک‌تیز | چشم‌ها درشت با پلک چربی خلفی توسعه‌یافته | آرواره بالا دو ردیف نامنظم دندان مخروطی کوچک در جلوی آرواره و به سمت عقب آرواره دندان بزرگ کند در یک ردیف دیده می‌شود | دو باله پشتی مجزا دارند که اولی 8 شعاع سخت ضعیف دارد و دومی از یک شعاع سخت منفرد و 23 تا 26 شعاع نرم تشکیل شده است | باله مخرجی دو شعاع سخت مجزا از باله در بخش جلویی دارد و عقب آن 1 شعاع سخت و 19-22 شعاع نرم قرار گرفته است | لوب بالایی باله دمی بزرگتر از پایینی است | باله شکمی در مقایسه با سایر گیش‌ماهیان کوچک است | خط جانبی کاملا کمانی در سمت جلو است که بخش کمانی در زیر چهارمین تا ششمین شعاع نرم باله پشتی به بخش صاف خط جانبی متصل می‌شود. | بخش محدب خط جانبی دارای 32-46 فلس و حدود 2 اسکات است، در حالیکه بخش مستقیم آن دارای 35-45 فلس و تا حدود 2 اسکات یا بیشتر می‌باشد | این گونه 24 مهره در ستون فقرات دارد | دارای 38 تا 44 جارویی آبششی (Gill Rakers) است | رنگ بدن ماهی زنده، خاکستری آبی‌فام یا سبزفام در قسمت بالا و تدریجا به سمت شکم، روشنتر و نقره‌ای می‌شود. نوارهای تیره عمودی گاه روی بدن و بالای خط جانبی دیده می‌شود و بالا سرپوش آبششی و اطراف بخش شانه‌ای لکه سیاه وجود دارد. رنگ باله‌ها کمرنگ و شفاف است، بجز باله دمی که زرد یا تیره است و لوب بالایی آن معمولا درخشان‌تر با لبه سیاه می‌باشد.
• اندازه: حداکثر طول چنگالی 16 سانتیمتر و طول چنگالی رایج 14 سانتیمتر است.
• طول عمر: -
• غذا: سخت‌پوستان پلانکتونی و کوچک بویژه پاروپایان و لارو ماهی به مقدار کمتر، میگو، ناجورپایان و تخم ماهی هم می‌خورد. در فصولی از سال بین فوریه و مارس بیشتر می‌خورد.
• ژنتیک: -
• خصوصیات رفتاری: بی‌خطر برای انسان.
• سایر توضیحات: گونه‌های جنس Alepes، از لحاظ رده‌بندی پیچیدگی‌ها و چالش‌های زیادی داشته‌اند.

■ تولیدمثل ماهی گیش ریز:

در زمان بلوغ حدود 12.9 سانتیمتر طول دارد.
در یک مرحله از ژانویه تا سپتامبر با نقطهء اوج در فوریه، و ژوئن تا آگست تخمریزی می‌کند.
تخم‌ها پلاژیک، کروی و شفاف هستند و قطر آن‌ها 0.58 تا 0.61 میلی‌متر است.
لاروهای تازه به دنیا آمده، 1.13 میلی‌متر قطر دارند.

■ صید ماهی گیش ریز:

با ابزارهای مختلف بویژه تورهای گوشگیر و نیز رشته‌قلاب صید می‌شود. آمار صید مشخصی ندارد.

■ ارزش‌های اقتصادی ماهی گیش ریز:

ارزش صید تجاری کمی دارد و بصورت تازه یا خشک‌نمک‌سود عرضه می‌شود.

■ وضعیت ذخایر ماهی گیش ریز:

در سیاهه قرمز گونه‌ها، دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.

■ بهداشت و بیماری‌های ماهی گیش ریز:

انگل‌های مختلف از جمله انگل ایزوپود Norileca indica بیشتر در آبشش و نیز حفره دهانی مشاهده شده است.

○ تصاویر و ویدئوهایی از ماهی گیش ریز: