■ مشخصات کلی خانواده گیش‌ماهیان (Carangidae):

»» خانواده گیش ماهیان، متعلق به راسته سوف‌ماهی‌سانان (Perciformes) است.

ریشه لغوی: فرانسوی >> Carangue= نام یک نوع ماهی

نام انگلیسی: Jacks and pompanos

نام فارسی: گیش‌ماهیان

■ خصوصیات زیستی و شیلاتی خانواده گیش‌ماهیان (Carangidae):

• ماهیانی اغلب دریازی و ندرتا ساکن آب‌های لب‌شور.
• 30 جنس و 147 گونه در آب‌های جهان دارد.
• ساکن اقیانوس اطلس، آرام و هند و خلیج فارس و دریای عمان.
• بدن عموما فشرده است، اما شکل بدن در گونه‌ها متفاوت و از کاملا فشرده تا دوکی شکل دیده می‌شوند.
• پوزه در آنها متفاوت و دهان به اندازه متوسط، میانی و تا حدی قابل ارتجاع است. دندان‌ها غالبا غیرواضح، کرکی‌شکل و بصورت گروهی در فک‌ها هستند.
• اکثر گونه‌ها تنها فلس‌های کوچک دایره‌ای دارند. فلس‌های اطراف خط جانبی اغلب تبدیل به صفحات استخوانی خاردار شده‌اند.
• گاهی باله‌های کوچک تا 9 عدد، قبل از باله پشتی و مخرجی دیده می شوند.
• باله‌های سینه ای در انتها نوک دار یا داسی شکل هستند.
• ماهیهای جوان و بالغین، دارای دو باله پشتی هستند.
• باله پشتی جلویی 3 تا 9 خار دارد، خار وارونه ای درجلوی آن داخل پوست جای گرفتهاست، باله پشتی دوم، 1 خار و 18 تا 37 شعاع نرم دارد.
• باله مخرجی 3 خار دارد که دوتای اولی از پایه جدا شده اند. 15 تا 31 شعاع نرم دارد.
• باله دمی به شدت دوشاخه. ساقه دمی بلند و باریک است.
• باله‌های شکمی، موقعیت سینه‌ای داشته و یک خار و 5 شعاع نرم دارند. باله شکمی، در گونه Parona signata تحلیل رفته است.
• تعداد مهره‌ها 24 تا 27 و اغلب 24 عدد است.
• بخش پشتی اغلب تیره (سبز یا آبی تیره) و بخش شکمی کم رنگ تر ( نقره ای تا سفید یا زرد طلایی). برخی گونه ها در مواقعی که زنده هستند نقره و بعضی دارای نقوش وخطوطی هستند. بعضی از گونه ها قابلیت تغییر رنگ دارند.
• شکارچیان سریعی هستند. بسیاری گله ای حرکت می‌کنند ( بجز جنس Alectis که انفرادی زیست میکند). از سخت پوستان و ماهیها بیشتر تغذیه می‌کنند.
• اغلب در آب‌های آزاد شکار می‌کنند، اما بعضی‌ها در جستجوی بی‌مهرگان و ماهی‌ها، زمین را می‌کنند. بیشتر گونه‌ها بویژه جوان‌ها، در مصب‌ها و آب‌های لب‌شور یافت شده و بعضی اقیانوسی و دور از ساحل هستند.
• اندازه در بعضی گونه‌ها تا 200 سانتیمتر می‌رسد.
• تمام گونه‌های آن ارزش غذایی برای انسان داشته و اغلب صید آنها با ترال، تورگردان پیاله‌ای، انواع تله و قلاب، تورهای کششی ساحلی و تورهای کیسه‌ای ساحلی انجام می‌پذیرد.

 

■ پراکنش گیش‌ماهیان در ایران:

• جنس‌ها: این خانواده متنوع‌ترین گونه‌ها را در سطح آب‌های خلیج فارس و جهان به خود اختصاص داده است. در آب‌های خلیج فارس و دریای عمان، بیست و دو جنس از گیش‌ماهیان گزارش شده است:

• 1. Alectis >>شامل 2 گونه
• 2. Alepes >> ده‌باله‌های بیضوی: شامل 4 گونه
• 3. Atropus >> شامل 1 گونه
• 4. Atule >> شامل 1 گونه
• 5. Carangoides >> گیش‌ماهی‌های گرمسیری: شامل 12 گونه
• 6. Caranx >> شاه‌گیش‌ها: شامل 4 گونه
• 7. Decapterus >> ده‌باله‌ها: شامل 3 گونه
• 8. Elagatis >> شامل 1 گونه
• 9. Gnathanodon >> شامل 1 گونه
• 10. Lichia >> شامل 1 گونه
• 11. Megalaspis >> شامل 1 گونه
• 12. Naucrates >> شامل 1 گونه
• 13. Parastromateus >> شامل 1 گونه
• 14. Pseudocaranx >> شامل 1 گونه
• 15. Scomberoides >> ملکه‌ماهی: شامل 3 گونه
• 16. Selar >> شامل 1 گونه
• 17. Selaroides >> شامل 1 گونه
• 18. Seriola >> عنبرماهی‌ها: شامل 2 گونه
• 19. Seriolina >> شامل 1 گونه
• 20. Trachinotus >> پرستوماهی‌ها: شامل 3 گونه
• 21. Trachurus >> زبردم‌ها: شامل 2 گونه
• 22. Ulua >> شامل 1 گونه
• 23. Uraspis >> شامل 2 گونه

• گونه‌های گیش‌ماهی ایران:
پنجاه گونه از 23 جنس فوق در آب‌های ایرانی خلیج فارس و دریای عمان گزارش شده‌اند که به شرح جدول زیر هستند.

:: با کلیک روی نام هر گونه، به صفحه اطلاعات کامل آن گونه بروید↓