:: ماهیان خلیج فارس و دریای عمان ← خانواده شانک ماهیان ← گونه ماهی صبیتی
■ سیستماتیک:
■ نام علمی گونه: Sparidentex hasta (Valenciennes, 1830)j
:: نام فارسی و محلی ایران: صبیتی (با زبیدی اشتباه نشود)
• اسامی محلی » سیستان و بلوچستان: جاراز. سایر اسمها: سبیتی، صوبیتی، سبیطی
:: ردهبندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوستهاستخوانان)
← Order: Perciformes (راسته: سوفماهیسانان)
← Suborder: Percoidei (زیرراسته: سوفماهیواران)
← Family: Sparidae (خانواده: شانکماهیان) (En: Porgies)
← Genus: Sparidentex
← Species: Sparidentex hasta (گونه: صبیتی)
:: نام انگلیسی: Sobaity seabream و نیز : Sobaity bream, Silver black porgy
• کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس و دریای عمان و سایرین: أسبور سوبیتی ، Imzaizi، سبیطی
:: برخی از اسامی مترادف علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Dentex hasta, Sparus hasta
:: ریشه لغوی: -
■ کشورهای محل زندگی ماهی صبیتی
• بومی در ایران و نیز:
بحرین، عراق، کویت، عمان، قطر، عربستان، امارات متحده، بحرین، هند و پاکستان.
• معرفی شده به: استرالیا، احتمالا به صورت ناخواسته و با آب تعادل کشتیها.
■ زیستگاههای گزارششده ماهی صبیتی
• بومی در خلیج فارس و دریای عمان، و نیز:
دریای عرب، اقیانوس هند، فلات شمال و شمالغرب استرالیا
■ ویژگیهای زیستگاه ماهی صبیتی
ساکن آبهای دریایی و نیز لبشور. تا حدی نزدیک به بستر،
ساکن اعماق 1 تا 50 متری.
ساکن
مناطق گرمسیری
بالغین در آبهای کمعمق تا عمق متوسط ساحلی مشاهده میشوند.
مختصات جغرافیایی:
از 30° شمالی تا 6° شمالی و 49° شرقی تا 80° شرقی.
■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک ماهی صبیتی
• شکل بدن: کلیه این ماهی به رنگ قرمز تیره در امتداد ستون فقرات از ناحیه سر تا انتهای بدن کشیده شده است. ماهی صبیتی دارای کلیه مزونفریک است این نوع کلیه عموماً در ماهیان استخوانی دیده میشود.
• اندازه: حداکثر طول کل 50 سانتیمتر و طول کل میانگین آن 20 سانتیمتر است.
• طول عمر: -
• غذا: ماهی صبیتی، گوشتخوار است. در محیط طبیعی از ماهیهای کوچک و نرمتنان تغذیه میکند و الگوی فعالیتهای گوارشی آن مشابه سایر ماهیان گوشتخوار با فعالیت آنزیمهای پروتئولیتیک و لیپولیتیک زیاد اما فعالیت آمیلولیتیک کم میباشد.
جیره غذایی این ماهی در محیط پرورشی به این شکل است: نتایج تحقیقات درایران نشان می دهد که جیره غذایی ماهی صبیتی پرورشی باید حداقل حاوی 48 درصد پروتئین خام، 15 درصد چربی خام، 15 درصد کربوهیدرات و 20 کیلوژول بر گرم انرژی باشد. علاوه بر آن میزان بهینه اسیدهای آمینه ضروری در جیره غذایی این گونه بر اساس گرم بر 16 گرم نیتروژن برابر است با: آرژنین 5.5، لیزین 6، ترئونین 5.2، هیستیدین 2.5، ایزولوسین 4.6، لئوسیت 5.4، متیونین، سیستئین 4، فنیل آلانین و تیروزین 5.6، تریپتوفان 1 و والین 4.6.
روغنهای گیاهی برای جایگزینی کامل با روغن ماهی در جیره غذایی صبیتی پرورشی پیشنهاد شده است.
در شرایط پرورشی بهترین میزان، 2 بار تغذیه در روز است.
• ژنتیک: ـ
• ویژگیهای رفتاری: بیخطر برای انسان. جابجایی بکمک حرکت بدن و / یا باله دمی
• سایر توضیحات: قدرت تحمل و سازشپذیری ماهی صبیتی نسبت به تغییرات شوری محیط، بدلیل ایجاد تغییرات سریع در سلولهای غنی از میتوکندری جهت تنظیم میزان ورود و خروج آب و الکترولیتها میباشد. به این صورت که در شرایط جدید ایجاد شده جهت تطابق سلول، تغییراتی در سطح دهانههای راسی صورت می گیرد که میزان آنزیم های ناقل الکترولیتها در غشای پایهای- جانبی را تنظیم و همچنین فعالیت میتوکندریهای سلولهای غنی از میتوکندری را با شرایط جدید تطبیق میدهد.
■ تولیدمثل ماهی صبیتی
در سال اول یا دوم بالغ و همگی ابتدا نر هستند. در سال اول 90 درصد صبیتیها نر، و بقیه نابالغ هستند. مشخص نیست در چه سنّی تغییر جنسیت صبیتی اتفاق میافتد.
تحقیقات روی لاروهای پرورشی در ایران نشان داد که: مراحل لاروی این گونه به پنج مرحله (1) لارو اولیه (Early larvae)،(2) لاروی (Larvae)، (3) پست لاروی (Post larvae)، (4) نوجوانی اولیه Younger juvenile و (5) نوجوانی Juvenile قابل تقسیم می باشد. همچنین تغییرات شکل بدن ماهی صبیتی در مراحل اولیه تکوین جهت رفع نیازهای زیستی این گونه بر اساس اولویتهای حیاتی آن میباشد.
■ صید ماهی صبیتی
آمار صید این ماهی دقیق نیست، اطلاعات فائو نشاندهنده رشد صید از 72 تن در سال 2000 به 170 تن در سال 2011 است.
صید ورزشی دارد.
صبیتی اغلب با روشهای سنتی و دستی و ترالهای کف و نیز ریسه های قلابدار صید میگردد.
■ ارزشهای اقتصادی ماهی صبیتی
ماهی صبیتی، بصورت تازه فروخته میشود، اما ارزش اقتصادی آن در جهان به نسبت کم میباشد. اگرچه در منطقه خلیج فارس، بیش از یک قرن ماهی خاصی محسوب میشده و در مراسم ویژه و مهمانیها مصرف میشده است.
پرورش دریایی آن در ایران و سایر کشورها انجام میشود. در ایران تکثیر و پرورش آن به منظور معرفی به قفسهای پرورش انجام میشود.
پرورش ماهی صبیتی از 4 تن در سال 1995 بوسیله کشور بحرین شروع شده و بعد از آن کویت، عربستان و امارات متحده هم پرورش صبیتی را شروع کردند و در سال 2003 به میزان 967 تن پرورش رسانده اند، اما بعد از آن میزان پرورش دچار افت شده و در 2009 به صفر رسید. علت این کاهش در درجه اول ورود گونههای غیربومی مناسب تر برای پرورش بوده است. در 2010 و 2011، 540 و 550 تن صبیتی در کشورهای مختلف پرورش داده شده است.
شرکت بینالمللی آبزیپروری خلیج [فارس]، در سال 2004 موفق به تولید انبوه تخم این گونه برای پرورش در قفس گردید.
■ وضعیت ذخایر ماهی صبیتی
در سیاهه قرمز گونههای IUCN، دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.
○ تصاویر ماهی صبیتی:
|