:: ماهیان آب‌های داخلی ایران ← خانواده قنات‌ماهیان ← گونه عروس‌ماهی زاینده‌رود

◄ ممکن است این گونه همان گونهء Alburnus doriae یا عروس‌ماهی دوریا، دیگر ماهی آب شیرین ایران باشد، در این مورد بین پژوهشگران نظر یکسانی وجود ندارد.
◄ در رده‌بندی‌های جدید، از خانواده کپورماهیان (Cyprinidae) خارج و در خانوادهء مستقل قنات‌ماهیان (Leuciscidae) قرار گرفته است.

»» سیستماتیک:

■ نام علمی گونه: Petroleuciscus esfahani Coad & Bogutskaya, 2010j
:: نام فارسی و محلی ایران: عروس‌ماهی زاینده‌رود، عروس‌ماهی اصفهانی
• اسامی محلی » -

:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Cypriniformes (راسته: کپورماهی‌سانان)
← Family: Leuciscidae (خانواده: قنات‌ماهیان) (En: Minnows)
◄ در منابع قدیمی در خانوادهء Cyprinidae (کپورماهیان) و زیرخانواده Leuciscinae بوده است.
← Subfamily: Leuciscinae
← Genus: Petroleuciscus
← Species: Petroleuciscus esfahani (گونه: عروس‌ماهی زاینده‌رود)

:: نام انگلیسی: Isfahan chub
• سایر زبان‌ها: -
:: برخی از اسامی مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: -
:: ریشه لغوی:Petroleuciscus
از واژه‌های Petro= نام Petre Mihai Bănărescu ماهی‌شناس آب شیرین معروف رومانیایی و نیز نام کوچک پسر گزارش‌دهندهء اولیهء جنس + Leuciscus= نام جنسی مشابه/ esfahani= استان و شهر اصفهان که زاینده‌رود، اولین محل گزارش این گونه در آن قرار دارد.

■ کشورهای محل زندگی عروس‌ماهی زاینده‌رود

:: گزارش‌شده فقط از آب‌های ایران
با توجه به گزارش دیگری از این ماهی در کارون، احتمال وجود آن در عراق داده می‌شود.

■ زیستگاه‌های گزارش‌شده عروس‌ماهی زاینده‌رود

:: بومی احتمالا انحصاری ایران، ابتدا از حوضهء آبریز زاینده‌رود، رودهایی چون خوربه و در سال 2016 از رود بهشت‌آباد، بالادست ِ رود کارون گزارش شده است.

■ ویژگی‌های زیستگاه عروس‌ماهی زاینده‌رود

ساکن آب شیرین، دور از بستر.
ساکن آب‌های گرمسیری.
نمونه‌های به دست آمده حوضه زاینده‌رود، ساکن آب‌های شفاف با دمای 17-22 درجه سانتیگراد و pH برابر 6.2 و رسانایی 0.455mS بوده‌اند. عرض رود 2 تا 8 متر با حداکثر عمق زیر 1 متر بوده است و شدت جریان نیز متوسط تا آرام گزارش گردیده است. این رود دارای حاشیهء علفی با گیاهان غوطه‌ور در آب بوده است. بستر رود ترکیبی از گل و سنگریزه بوده است.

■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک عروس‌ماهی زاینده‌رود

• شکل بدن: باله پشتی دارای 8.5 شعاع منشعب. | تعداد شعاع‌های منشعب باله مخرجی 9-12 عدد. | خط جانبی دارای 45-56 فلس | مجموع مهره‌ها 41-42 عدد | بدن دوکی‌شکل | فرمول دندان حلقی 2.5-4.2 | پوزه کوتاه با طولی برابر یا کمی کوچکتر از قطر چشم. | فک پایینی کمی بیرون زده. | دهان تاحدی از نوع بالایی |
• اندازه: حداکثر طول استاندارد 10.7 سانتیمتر
• طول عمر: -
• غذا:-
• ژنتیک: مطالعه‌ای روی ژنتیک این ماهی در زاینده‌رود، حضور چهار جمعیت متفاوت عروس ماهی زاینده‌رود را در رودخانه نشان داد که می‌تواند بیانگر اثر تکه تکه شدن زیستگاه بر جمعیت ژنتیکی این گونه باشد.
• ویژگی‌های رفتاری: بی‌خطر برای انسان.
• سایر توضیحات: این ماهی همراه سیاه‌ماهی جنس Capoeta صید شده است.

■ تولیدمثل عروس‌ماهی زاینده‌رود

نر و ماده متفاوت. نرها باله پشتی با پایهء بلندتر و ماده‌ها باله مخرجی با پایه بلندتر دارند. نرها دارای برجستگی‌های تولیدمثلی از بالای سر تا نیمه بالایی سرپوش آبششی و به میزان نامحسوس روی پوزه هستند. باله سینه‌ای در بخش قدامی دارای کمی برجستگی است.

■ صید عروس‌ماهی زاینده‌رود

فاقد صید.

■ ارزش‌های اقتصادی عروس‌ماهی زاینده‌رود

ارزش صید تجاری ندارد.

⧠ وضعیت ذخایر عروس‌ماهی زاینده‌رود

در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "ارزیابی‌نشده" است. ساخت سد روی زاینده‌رود، زیستگاه این گونه، اکولوژی رودخانه را تغییر داده است و روی پراکنش و تعداد گونه‌ها تاثیرگذار است. زیستگاه این ماهی تحت استرس قرار دارد.

■ بهداشت و بیماری‌های عروس‌ماهی زاینده‌رود
مطالعهء انجام شده در زاینده‌رود، بیانگر حدّ غیرمجاز فلزات سنگین کادمیوم و کروم در کلیه و عضلات عروس‌ماهی زاینده‌رود است که مقدار آن به سمت پایین‌دست رود، بیشتر می‌شود.
مطالعات نشان می‌دهد که غلظت‌ها مختلف نانوذرات نقره و نیترات نقره بر روی این ماهی، اثرات مخربی روی شاخص‌های خونی این ماهی دارد.

○ تصاویر و فیلم‌ از عروس‌ماهی زاینده‌رود: