■ مشخصات کلی خانوادهء سیکلیدها (Cichlidae):
»» خانواده سیکلیدها، عضو راسته سوفماهیسانان (Perciformes) است.
ریشه لغوی: kichle (یونانی)= نوعی ماهی
نام انگلیسی: Cichlids
نام فارسی: سیکلیدها، سیچلایدها، دهانتفریخماهیان
■ خصوصیات زیستی و شیلاتی خانواده سیکلیدها:
- پراکنش جهانی: آمریکای مرکزی و جنوبی، آفریقا، سوریه، فلسطین، ایران، سریلانکا، جزایر کارائیب، نواحی ساحلی جنوب هند. معرفیشده به بسیاری نقاط.
- شکل بدن در گونهها متفاوت است، اما اغلب بدنی فشرده دارند.
- در هر طرف سر یک حفره بینی دارند.
- خط جانبی منقطع در بیشتر گونهها.
- فلسهای روی خط جانبی این خانواده اغلب 20-50 عدد و گاه تا صد عدد میرسد.
- باله دمی این خانواده، 7 تا 25 شعاع سخت و 5 تا 30 شعاع نرم دارد.
- شعاع سخت روی باله مخرجی، اغلب 3 عدد و حداکثر تا 15 عدد و شعاع نرم 4تا15 عدد و ندرتا 30 عدد.
- فاقد برجستگی زیرچشمی (Subocular shelf).
- حداکثر طول در این خانواده 80 سانتیمتراست.
- دارای گونههای آکواریومی
- سیستم تولید مثلی بسیار پیشرفته
- دارای سه شیوه نگهداری نوزادان توسط والدین: 1.تخمهگشایی دهانی 2. تخمهگشایی خارج دهانی 3.نگهداری خارج دهانی تخم و سپس دهانی نوزاد
- بعضی گونهها زندگی گلهای دارند.
- تخمین زده میشود که 1900 گونه از این خانواده در جهان وجود داشته باشد. 1300 گونه شناسایی شده دارد
- بیشترین گونهها در قاره آفریقا با 900 گونه قطعی
توجه: باوجود عنوان "دهانتفریخماهیان" که به این خانواده گذاشته شده، تنها بخشی از گونههای این خانواده تفریخ (تخمهگشایی) را در دهان انجام میدهند. دهان در این ماهیان بیشتر جنبه نگهداری از نوزادان و انکوباسیون را دارد تا محلی برای تخمهگشایی.
• گونهها و جنسها:
در گذشته در آبهای داخلی ایران تنها یک جنس و 2 گونه از این خانواده شناسایی شده بود:
- 1. Iranocichla hormuzensis : سیکلید هرمز
- 2. Iranocichla Persa : سیکلید پارس، کارو
◄ اما در سالهای اخیر مطالعات چهار تا پنج گونه دیگر را نیز بصورت غیربومی و متاسفانه بعضا مهاجم گزارش کرده است:
- 1. Amatitlania nigrofasciata : سیکلید گورخری (غیربومی)
- 2. Coptodon zillii : تیلاپیای شکم سرخ (غیربومی)
- 3. Oreochromis aureus : تیلاپیای آبی
- 4. Oreochromis mossambicus : تیلاپیای موزامبیک
- 5.Oreochromis niloticus : تیلاپیای نیل (غیربومی)
• پراکنش:
گونههای بومی ساکن ایران در حوضه آّبریز هرمز و مکران زندگی مینمایند.
گونههای تیلاپیا در نقاط مختلف بویژه منابع آبی خوزستان مشاهده شدهاند.
ماهی سیکلید گورخری در چشمه سلیمان کاشان و حوضه هرمز مشاهده شده است و احتمالا از آکواریوم به آنجا رها شده است.
:: اطلاعات بیشتر در گونههای این خانواده:
