:: ماهیان دریای خزر ایران ← خانواده گاوماهیان ← گونه گاوماهی دکمه‌سر
» این ماهی در بخش ماهیان آب‌های داخلی ایران نیز مورد اشاره قرار گرفته است.
■ سیستماتیک:
■ نام علمی گونه: Benthophilus baeri (Kessler, 1877)j
:: نام فارسی و محلی ایران: گاوماهی دکمه‌سر، گاوماهی، مترسک بائر، گاوماهی تکمه‌سر
• اسامی محلی » -
:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Gobiiformes (راسته: گاوماهی‌سانان)→ منابع قدیمی‌تر: سوف‌ماهی‌سانان
← Suborder: Gobioidei (زیرراسته: گاوماهی‌واران)
← Family: Gobiidae (خانواده: گاوماهیان) (En: Gobies)
← Subfamily: Gobiinae
← Genus: Benthophilus (جنس: مترسک)
← Species: Benthophilus baeri (گونه: گاوماهی دکمه‌سر)
:: نام انگلیسی: Baer pugolovka و نیز Baer tadpole goby
• سایر زبان‌ها: قزاقی » Ber comcaxulu
:: برخی از اسامی مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: -
:: ریشه لغوی: Benthophilus از واژه benthos (یونانی)= عمق آب + phyle (یونانی)= دوستدار
■ کشورهای محل زندگی گاوماهی دکمه‌سر:
• گزارش‌شده از ایران در دریای خزر و نیز:
قزاقستان.
■ زیستگاه‌های گزارش‌شده گاوماهی دکمه‌سر:
• بومی در آب‌های ایرانی دریای خزر. این ماهی در در سواحل غربی، مناطق میانی و جنوبی دریای خزر مشاهده می‌شود، ولی در منطقه شمالی و رودخانه‌های آن این ماهی وجود ندارد. در بخش ایرانی دریای خزر از غرب تا شرق کم و بیش صید گردیده‌اند اما تعداد آن‌ها بسیار کم و پراکنش محدودی دارند. از خلیج گرگان گزارش شده است.
• سایر نقاط جهان:
فقط دریای خزر
■ ویژگی‌های زیستگاه گاوماهی دکمه‌سر:
ساکن آب لب‌شور، نزدیک بستر.
در عمق 15 تا 81 متری و در فصول سرد تا 150 متری حضور دارد.
ساکن آب‌های معتدله
مختصات جغرافیایی: از 44° شمالی تا 36°شمالی و 46°شرقی تا 55°شرقی
■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک گاوماهی دکمه‌سر:
• شکل بدن: باله پشتی دارای 2 شعاع سخت و 6-8 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 1 شعاع سخت و 5-7 شعاع نرم | بدن کوچک و پوزه محدب | سبیلک بر روی گونه | ردیف برجستگی‌هایی در طول طرفین بدن | اولین باله پشیتی کوچک است | برآمدگی‌های استخوانی تقریبا بزرگ، خاردار و قسمت فوقانی سر و تنه را پوشانده‌اند. | در ناحیه پشت 13-15 و در شکم 12-14 برآمدگی دارد | سر این ماهی بزرگ و پهن است | زیرپوزه یک سبیلک کوچک و گوشه‌های دهان 2 سبیلک پوستی دارد | رنگ بدن خاکستری کمرنگ | تعداد مهره‌ها 24-27 عدد | دومین باله پشتی و باله مخرجی در جنس نر بزرگتر است.
• اندازه: حداکثر طول کل 8.6 سانتیمتر و بیشتر بین 2.9 تا 5 سانتیمتر است. وزن آن بین 0.2 تا 8.5 گرم متغیر است.
• طول عمر: حداکثر 18 ماه عمر می‌کند و در دومین سال زندگی بعد از تولیدمثل می‌میرد.
• غذا: از دوکفه‌ای‌ها و کرم نرئیس تغذیه می‌کند » غذای اصلی این گونه از سخت‌پوستان مثل Corophiidae، کلاه‌دارمیگوسانان (Cumacea) و ناجورپایان، نرم‌تنان شکم‌پا و کرم پرتار (نرئیس) تشکیل می‌شود.
• ژنتیک: -
• خصوصیات رفتاری: بی‌خطر برای انسان.
• سایر توضیحات: اطلاعات اندکی از این گونه وجود دارد.
■ تولیدمثل گاوماهی دکمه‌سر:
در 9 ماهگی بالغ می‌شوند. ظاهر نر و ماده فرق دارد.
ماهی نر بالغ 8 میلیمتر و ماهی ماده بالغ 6 میلیمتر است.
در فصل تخمریزی آب‌های کم‌عمق را ترک می‌کنند. تخمریزی گاهی دومرحله‌ای است.
روی بسترهای شنی و سیلتی تخمریزی می‌کنند.
هم‌آوری بین 248 تا 1860 تخمک برای ماهیان با طول 32 تا 52 میلیمتر برآورد می‌شود.
در فصل گرما در نواحی نسبتا ساحلی تغذیه و تخمریزی می‌نماید و در فصل زمستان در اعماق 60 تا 70 متری و گاهی اوقات 100 تا 150 متری وجود دارد. پس از تولیدمثل می‌میرد.
■ صید گاوماهی دکمه‌سر:
-
■ ارزش‌های اقتصادی گاوماهی دکمه‌سر:
احتمالا فاقد ارزش اقتصادی. به عنوان غذای ماهیانی مانند تاسماهیان و سوف دارای ارزش است.
⧠ وضعیت ذخایر گاوماهی دکمه‌سر:
در سیاهه قرمز گونه‌ها دارای وضعیت "ارزیابی‌نشده" است.
■ بهداشت و بیماری‌های گاوماهی دکمه‌سر:
-
○ تصاویر و فیلم از گاوماهی دکمه‌سر: |
