:: ماهیان دریای خزر ایران ← خانواده گاوماهیان ← گونه گاوماهی بچه‌قورباغه‌ای
◄ این گونه در بخش ماهیان آب‌های داخلی ایران نیز مورد اشاره قرار گرفته است، اما در بخش جنوبی خزر، به ندرت وارد آب شیرین می‌شود.
■ سیستماتیک:
■ نام علمی گونه: Benthophilus leobergius Berg, 1949 j
:: نام فارسی و محلی ایران: گاوماهی بچه‌قورباغه‌ای
• اسامی محلی » گاوماهی، سبله (این نام به گونه ماهی اسبله نیز گفته می‌شود)
:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Gobiiformes (راسته: گاوماهی‌سانان)→ منابع قدیمی‌تر: سوف‌ماهی‌سانان
← Suborder: Gobioidei (زیرراسته: گاوماهی‌واران)
← Family: Gobiidae (خانواده: گاوماهیان) (En: Gobies)
← Subfamily: Gobiinae
← Genus: Benthophilus (جنس: مترسک)
← Species: Benthophilus leobergius (گونه: گاوماهی بچه‌قورباغه‌ای)
◄ این گونه سابقا زیرگونهء Benthophilus stellatus محسوب می‌شده و بعد از آن جدا شده. B. stellatus امروزه مختص دریای سیاه است. از اینرو خیلی از اطلاعات بویژه پژوهش‌های غیرایرانی، در مورد این دو گونه اختلاط دارد.
:: نام انگلیسی: Caspian stellate tadpole-goby -
• سایر زبان‌ها: ترکی » Berq çömçəxulu
:: برخی از اسامی مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Benthophilus stellatus leobergius, Benthophilus leobergi
:: ریشه لغوی: Benthophilus از واژه benthos (یونانی)= عمق آب + phyle (یونانی)= دوستدار
■ کشورهای محل زندگی گاوماهی بچه‌قورباغه‌ای
• گزارش‌شده از ایران در دریای خزر و:
روسیه، جمهوری آذربایجان.
■ زیستگاه‌های گزارش‌شده گاوماهی بچه‌قورباغه‌ای
• بومی در آب‌های ایرانی دریای خزر، بیشترین فراوانی را در جنوب شرقی دریای خزر در تالاب گمیشان و خلیج گرگان دارد. در سفیدرود و بسیاری دیگر از سواحل دریای خزر محل زندگی آن هستند اما در تالاب گمیشان و خلیج گرگان غالب‌تر است. بطور کلی در بخش جنوبی خزر کمتر وارد آب شیرین می‌شود.
• سایر نقاط جهان:
فقط دریای خزر و بعضی رودهای بویژه شمالی آن مثل ولگا
■ ویژگی‌های زیستگاه گاوماهی بچه‌قورباغه‌ای
ساکن آب شور، شیرین و لب‌شور. مجاور بستر
اغلب تمام فصول را در نواحی ساحلی بسر می‌برند و در فصل گرما معمولا در عمق 0.5 تا 10 متری ودر فصل زمستان در عمق 20 تا 25 متری و ندرتا تا عمق 50 متری زندگی می‌کند.
در خلیج گرگان در قسمت‌های عمیق‌تر آب (عمق 4-5 متری) زندگی می‌نمید.
در شمال خزر در رودخانه‌ها نیز مشاهده شده است.
■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک گاوماهی بچه‌قورباغه‌ای
• شکل بدن: باله پشتی اول دارای 3-4 شعاع سخت و باله پشتی دوم دارای 1 شعاع سخت و 8-9 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 1 شعاع سخت و 7-9 شعاع نرم | گاهی ردیف‌های از برآمدگی‌ها روی دومین باله پشتی، باله سینه‌ای و باله دمی دیده می‌شود. | برجستگی‌های روی پشت بدن 27 تا 30 عدد | برجستگی‌های روی بخش شکمی بدن، 27 تا 30 | سبیلک روی گونه کم و بیش فشرده و طول آن نصف قطر چشم است. این سبیلک در ماده‌ها بسیار کوچک است | دو برجستگی بین چشم‌ها | آواره بالایی بیرون زده | رنگ زمینه بدن قهوه‌ای تا خاکستری روشن، ناحیه سطح سر و بالای پهلوها دارای لکه‌های بزرگ قهوه‌ای تیره و نقاط کوچک سیاه هستند. بدن ح دود 5 نوار عرضی دارد که در نمای بالا پشت بالهء دوم، پایه باله دمی و اولین باله پشتی را احاطه می‌کنند
• اندازه: حداکثر طول کل 14.3 سانتیمتر. در ایران: 10.7 سانتیمتر برای نرها و 8.9 سانتیمتر برای ماده‌ها.
• طول عمر: احتمالا 18 ماه.
• غذا: در خلیج گرگان غالبا از نرمتنان دوکفه‌ای همانند کاردیوم و در سایر مناطق دریای خزر از نرمتنان Didacna, Monodacna, Adacna, Mytilaster و Abra تغذیه می‌نماید.
• ژنتیک: -
• خصوصیات رفتاری: بی‌خطر برای انسان.
• سایر توضیحات: -
■ تولیدمثل گاوماهی بچه‌قورباغه‌ای
تخمریزی در اوایل بهار تا اوایل تابستان که در شمال دریای خزر در عمق 1 تا 5 متر و در جنوب در بخش‌های عمیق‌تر تا عمق 35 متر تخم‌های این گونه بر روی پوسته صدف‌ها و برخی اوقات روی قطعاتی از چوب و آهن مشاهده شده است.
هم‌آوری این گونه از 590 تخمک برای ماهیان با طول 46 تا 51 میلیمتر و 2136 تخمک برای ماهیان با طول 72 تا 76 میلیمتر است.
ماده‌ها در دومرحله و گاه بیشتر تخمریزی می‌کنند و کمی بعد از آخرین رهاسازی تخم می‌میرند، در حالیکه نرها 3 تا 4 هفته بعد آن زنده هستند. احتمالا نرها از تخم‌ها تا گشوده‌شدن نگهداری می‌نمایند.
■ صید گاوماهی بچه‌قورباغه‌ای
-
■ ارزش‌های اقتصادی گاوماهی بچه‌قورباغه‌ای
فاقد ارزش اقتصادی. به عنوان غذای ماهیان باارزش دارای اهمیت اکولوژیک است.
■ وضعیت ذخایر گاوماهی بچه‌قورباغه‌ای
در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.
پراکنش وسیع و عدم بهره‌برداری تجاری از آن، عامل بودن در این رده است.
■ بهداشت و بیماری‌های گاوماهی بچه‌قورباغه‌ای
انگل نماتد Corynosoma caspicum در دستگاه گوارش آن دیده شده است. همچنین اکانتوسفال Dichelyne minutus از انگل‌های یافت شده در این گونه هستند.
○ تصاویر و فیلم از گاوماهی بچه‌قورباغه‌ای: |
